Greeting


က်ေနာ့္ဘေလာက္ေလးကုိလာေရာက္အားေပးဖတ္ရွဳၾကတဲ့ သူငယ္ခ်င္းတို႔အားလုံး..မဂၤရွိပါေစေၾကာင္း..ႏွဳတ္ခြန္းဆက္သလုိက္ပါတယ္….

၀ါဒအေတြး-ႏိုင္ငံေရး--ကင္းရွင္းၾကပါေစ......

Saturday, January 29, 2011

A Brief Migration History of the Naga People



Naga Warriors
နာဂလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ ယခုၿမန္မာႏုိင္ငံဟုေခၚေသာအရပ္သုိ႔ ေရွးဦးေရာက္ ရွိေနထုိင္ခဲ့ၾကေသာ ေဒသခံလူမ်ဳိး (Indigenous people) မ်ားပင္ၿဖစ္ပါ သည္။ ေဒါက္တာသန္းထြန္းအဆုိအရ နာဂအုပ္စုသည္ ဘီစီ ၃ ရာစု သုိ႔မဟုတ္ ထုိထက္ေစာစြာ ၿမန္မာၿပည္အရပ္သုိ႔ေရာက္ရွိ သူမ်ား ၿဖစ္ေၾကာင္းသိရေသာ္လည္း၊ ဟူးေကာင္း လြင္ၿပင္ေဒသသုိ႔ေရာက္ရွိေန ထုိင္ခ်ိန္သည္ ဘီစီ ၇ ႏွင့္ ၆ ရာစု၀န္းက်င္တြင္ၿဖစ္မည္ဟုယူဆရသည္
ဌင္းတုိ႔ေရာက္ရွိေနထုိင္ခဲ့ေသာကာလႏွင့္၀င္ေရာက္လာရာ လမ္း ေၾကာင္းအားေဖာ္ၿပရာတြင္ သမုိင္းဆရာတုိ႔ၾကားညီညြတ္ၿခင္းမရွိသည္ ကုိေတြ႔ရပါသည္။ မည္သုိ႔ဆုိေစ၊ နာဂ လူမ်ဳိးမ်ားသည္ တရုတ္-တိဘက္ အုပ္စု၀င္ တိဘက္-ၿမန္မာအႏြယ္၀င္မ်ားၿဖစ္ၾကေသာေၾကာင့္၊ အၿခား တိဘက္-ၿမန္မာအုပ္စု၀င္တုိ႔၏ ဘာသာစကားမ်ားႏွင့္ဆင္တူမွဳမ်ားရွိသည္ မွာ အဆန္းမဟုတ္ေပ။

နာဂလူမ်ဳိးတုိ႔၏သမုိင္္းမ်ားအရ ဌင္းတုိ႔သည္ ယူနန္အရပ္မွဆင္းသက္ လာၾကသူမ်ားၿဖစ္သည္ဟုဆုိၿပီး၊ မူလ ေရာက္ရွိစတြင္ ၿမန္မာၿပည္ေၿမာက္ပုိင္းၿဖစ္ေသာ ဟူးေကာင္းလြင္ ၿပင္ေဒသ၌ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ မူလ၀င္ေရာက္လာၾကစဥ္က နာဂလူမ်ဳိးမ်ားသည္ အလုံးအရင္းၿဖင့္ ၀င္ေရာက္လာၾကသည္ ဟုယုံၾကည္ ရသည္။ နာဂလူမ်ဳိးတုိ႔၏ သမုိင္းတြင္ ဟူးေကာင္းလြင္ၿပင္မွ မုိင္းခြန္းေဒ သႏွင့္ခ်င္းတြင္းၿမစ္အတုိင္းဆုန္ ဆင္းကာ၊ ဇဂၤလိန္း (ယခုခႏၲီးၿမိဳ႕) ေဒသႏွင့္၊ ၿမန္မာႏုိင္ငံအပူပုိင္းေဒသ မ်ားၿဖစ္ေသာ အလုံေဒသမ်ားသို႔ ေရာက္ရွိေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ အလုံအရပ္ သည္ ယခုမုံရြာၿမဳိ႕၏အထက္ ၇ မုိင္ခန္႔အကြာ ခ်င္းတြင္းၿမစ္ ကမ္းေပၚတြင္တည္ရွိသည္။ ထုိသို႔ ေၿပာင္းေရြ႕မွဳသည္ ၁၃ ရာစုတြင္ အဟုန္ ရွမ္းႏွင့္မြန္ဂုိတုိ႔ ဟူးေကာင္းလြင္ ၿပင္ေဒသႏွင့္ၿမန္မာၿပည္ေၿမာက္ပုိင္း အရပ္မ်ားတြင္ စစ္ခင္း ၾကေသာေၾကာင့္ဟုယူဆပါသည္။ သို႔ေသာ္ သီးၿခား အတည္ၿပဳႏုိင္ၿခင္းမရွိေသးပါ။ 

ဟူးေကာင္းလြင္ၿပင္ေဒသသည္ ပထ၀ီအေနအထားအရ အလြန္အေရးပါေသာအရပ္ေဒသၿဖစ္သည္။ ေၿမာက္ ဘက္ရွိ ၿမင့္မားေသာ ေတာင္တန္းၾကီးမ်ားႏွင့္ေရခဲဖုံးလႊမ္းေနသည့္ ေရခဲေတာင္ၾကီးမ်ားၿဖင့္ကာဆီးထား သည့္ သဘာ၀တံတုိင္းၾကီးမ်ားေၾကာင့္လည္း အိႏၵိယႏွင့္တရုတ္ႏုိ္င္ငံတုိ႔ၾကားတုိက္ရုိက္ဆက္သြယ္ေရးကုိ ေႏွင့္ေႏွးေစ ခဲ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ပင္ဟူးေကာင္းလြင္ၿပင္ေဒသသည္ ေနာင္အခါတြင္ႏွစ္ႏုိင္ငံဆက္သြယ္ေရး အတြက္အေရးပါ သည့္ကုန္သြယ္ေရးလမ္းမၾကီးၿဖစ္လာခဲ့သည္။ သမုိင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ ေအဒီ ၇ တြင္ ဟူးေကာင္းလြင္ၿပင္ ေဒသ၌ တရုတ္-အာရွကုန္သြယ္မွဳထြန္းကားခ့ဲသည္ဟုသိရသည္။

နာဂတုိ႔သည္ ၁၃ ရာစုတြင္ မြန္ဂုိတုိ႔သိမ္းပုိက္မွဳေၾကာင့္နန္ေခ်ာင္ၿပည္ၿပိဳကြဲၿပီးေနာက္ ေတာင္ပုိင္းသုိ႔ၿပဳိဆင္း လာေသာ နန္ေခ်ာင္ရွမ္းတုိ႔ႏွင့္ ဟူးေကာင္းအရပ္တြင္ထိပ္တုိက္ေတြ႕မွဳမ်ားရွိခဲ့သကဲ့သုိ႔ ၿမန္မာၿပည္အလယ္ ပုိင္း တြင္လည္း ဌင္းတုိ႔၏တုိက္ခုိက္သိမ္းပုိက္မွဳမ်ားကုိၾကဳံခဲ့ရသည္။ ေအဒီ ၈၃၂ ခုႏွစ္တြင္ နန္ေခ်ာင္ရွမ္းတုိ႔ တုိက္သၿဖင့္ ပ်ဴၿမိဳ႕ေတာ္ပ်က္သုန္းရၿပီး ၁၈၃၅ တြင္ အၿခားေသာၿမိဳ႕ၿပႏုိင္ငံမ်ားပါက်ဆုံးခဲ့ရသည္။ ၿမန္မာ ၿပည္ အလယ္ပုိင္းတြင္ အင္အားၾကီးမားေသာ ရွမ္းညီေနာင္သုံးဦးတုိ႔က ၿမင္ဆုိင္းၿပည္ၾကီးအားတည္ေထာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီးေနာက္တြင္ ေဒသအတြင္းစူပါပါ၀ါၿမဳိ႕ၿပႏုိင္ငံေတာ္ၾကီးၿဖစ္လာခဲ့ၿပီး သကၠရာဇ္ ၁၃၀၀ ခုႏွစ္တြင္  မြန္ဂုိတုိ႔ႏွင့္စစ္ခင္းသည္။ နန္ေခ်ာင္အရပ္ (ယခုယူနန္နယ္)သည္ ေအဒီ ရာစုမွ ၁၀ ရာစုအတြင္း အင္အား ၾကီးမားေသာ တုိင္းၿပည္တစ္ခုၿဖစ္လာၿပီး ၿမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ဂႏၶာလရာဇ္ အၿဖစ္ထင္ရွားသည္။

တေကာင္းၿပည္အား မြန္ဂုိတုိ႔က ၁၂၈၄ ဇန္န၀ါလတြင္သိမ္းပုိက္ၿပီးေနာက္ ၿမန္မာၿပည္အလယ္ပုိင္းေဒသမ်ား သည္ မြန္ဂုိတုိ႔၏လက္ေအာင္နယ္ေၿမမ်ားၿဖစ္ခဲ့ရသည္။ ထုိစစ္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ နာဂတုိ႔၏ေၿမာက္ပုိင္းႏွင့္ အေနာက္ဘက္ေတာင္တန္းမ်ားသုိ႔ေရြ႕ေၿပာင္းမွဳမ်ားစတင္ခဲ့သည္ဟုယူဆပါသည္။ ေနာင္အခါတြင္ မြန္ဂုိတုိ႔ က ယခုအထက္ၿမန္မာၿပည္အရပ္ေဒသမ်ားအား အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေၿမသစ္တစ္ရပ္တည္ေထာင္ကာ တရုတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရာရွိမ်ားအားအုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့သည္။ ထုိအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေၿမသစ္ကုိ တရုတ္တုိ႔က က်ဲန္မိ-အင္ ဟုေခၚေၾကာင္း မွတ္သားရပါသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း၊ ၿမင္ဆုိင္းသားတုိ႔ႏွင့္ထပ္မံစစ္ခင္းၿပီး ဌင္းတုိ႔တပ္ ဆုတ္သည့္ ၁၃၀၃ ခုႏွစ္ ဧၿပီလတြင္ အဆုိပါ ေၿမာက္ပုိင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေၿမကုိတရား၀င္ ဖ်က္သိမ္းပစ္ခဲ့ သည္။

မြန္ဂုိတုိ႔ႏွင့္လည္းေကာင္း၊ ရွမ္းတုိ႔ႏွင့္လည္းေကာင္း ထုိကာလမ်ားအတြင္း ထိေတြ႔မွဳမ်ားရွိခဲ့သည့္ နာဂတုိ႔ သည္ စစ္ေရးဆုိင္ရာယဥ္ေက်းမွဳႏွင့္အတတ္ပညာမ်ားကုိ တတ္ေၿမာက္ခဲ့ဟန္တူသည္။ နာဂရုိးယဥ္ေက်းမွဳ တြင္ စစ္ဘက္ဆုိင္ရာယဥ္ေက်းမွဳတို႔ၿဖင့္သာလႊမ္းမုိးထားသည္ကုိေတြ႔ရပါသည္။ ယေန႔နာဂလူမ်ဳိးတုိ႔၏ရုိးရာ ဦးထုပ္ (စစ္ဦးထုပ္) သည္ ထုိေခတ္မြန္ဂိုစစ္သူရဲမ်ားေဆာင္းသည့္ ထိပ္ခြ်န္စစ္ဦးထုပ္ႏွင့္ဆင္သည္ကုိ လည္းေလ့လာ ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၿပင္ပ ကမာၻႏွင့္ထိေတြ႔မွဳအလြန္နည္းပါးခဲ့ေသာ နာဂ လူမ်ဳိးမ်ားတြင္ ေသသပ္လွပ၍ အႏုပညာေၿမာက္လွေသာ လူမွဳအသုံးအေဆာင္မ်ားႏွင့္စစ္ေရး အသုံး အေဆာင္မ်ားတုိ႔ကုိ ကြ်မ္းက်င္စြာၿပဳလုပ္ႏုိင္သည့္ ပန္းပဲ၊ ပန္းပုပညာႏွင့္ ယက္ကန္းအတတ္တုိ႔ရွိေန ၿခင္းက အလြန္စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းပါသည္။ ဌင္းတုိ႔အဘယ္သုိ႔တတ္ေၿမာက္ခဲ့ပါသနည္း။  

နာဂလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ ေတာင္ပုိင္းအရပ္မ်ားၿဖစ္ေသာ အလယ္ပုိင္းေဒသမ်ားတြင္ ေက်ာက္ေခတ္ေႏွာင္းပုိင္းကာလ မ်ားၿဖစ္ေသာ ဘီစီ ၈၀၀၀ ႏွင့္ ၅၀၀၀ ၾကားကပင္ေနထုိင္ခဲ့ၾကၿပီး၊ ထုိအရပ္မ်ားတြင္ၿဖစ္ေပၚေသာ ႏုိင္ငံေရး စစ္ေရးအေၿခအေနမ်ားေၾကာင့္၊ ခ်င္းတြင္းၿမစ္အတုိင္းေနာက္ၿပန္ဆုတ္ကာ ေသာင္သြတ္ (Samsok) အရပ္သုိ႔ ေရာက္ရွိေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ေသာင္သြတ္အရပ္သည္ နာဂလူမ်ဳိးမ်ားတစ္စုတစ္စည္းတည္း အၿဖစ္ေနာက္ဆုံးေန ထုိင္ခဲ့ရာအရပ္ၿဖစ္ေသာေၾကာင့္၊ သမုိင္းေၾကာင္းအရ အေရးၾကီေသာ မွတ္တုိင္ တစ္ခုၿဖစ္ပါသည္။ ထုိအရပ္မွ၊ ေနာင္တြင္ အုပ္စုမ်ားဖြဲ႔၍ အၿခားအရပ္ေဒသမ်ားသုိ႔ထြက္ခြာခဲ့ၾကသည္။ အုပ္စုအမ်ားပုိင္းသည္ ခ်င္းတြင္းၿမစ္ အေနာက္ဘက္ကမ္းရွိေတာင္တန္းမ်ားဘက္သုိ႔ထြက္ခြာခဲ့ၾကရာမွ ယခုနာဂလင္းဂ္ၿပည္နယ္ရွိအရပ္ေဒသ မ်ားသုိ႔ေရာက္သည္။ ထုိအရပ္မွ အုပ္စုအခ်ဳိ႕က ေနာင္အခါ ၿမန္မာၿပည္ဘက္ပုိင္းတြင္က်ေရာက္ေသာ နာဂ ေတာင္တန္းမ်ားဘက္သုိ႔ အဂၤလိပ္တုိ႔ၿမန္မာၿပည္အား မသိမ္းပုိက္မီကာလကပင္ ၿပန္လည္ေၿပာင္းေရြ႕၀င္ေရာက္ ခဲ့ၾကၿပီးယခုခ်ိန္ထိေနထုိင္လ်က္ရွိသည္။

ဤသုိ႔ေနာက္ေၾကာင္းၿပန္ေရြ႕ေၿပာင္းလာမွဳကုိ အခ်ဳိ႕က နာဂတုိ႔သည္ မူလအားၿဖင့္အိႏၵိယဘက္မွ ေၿပာင္းေရြ႕လာၾကသူမ်ားၿဖစ္သည္ဟု မွားယြင္းစြာမွတ္ယူၾကသူမ်ားလည္းရွိသည္။ နာဂလင္းဂ္ၿပည္နယ္ရွိ နာဂလူမ်ဳိးတုိ႔၏ ေရြ႕ေၿပာင္းမွဳသမုိင္းမ်ားသည္ ယေန႔ကေဘာ္ခ်ဳိမ့္၀ွမ္းအရပ္ႏွင့္ခ်င္းတြင္းၿမစ္၀ွမ္းေဒသ မ်ားတြင္သာၿမစ္ဖ်ားခံၾကသည္ကုိလည္းေလ့လာသိရွိရသည္။ ေၿမာက္ပုိ္င္းေနနာဂလူမ်ဳိးမ်ားသမုိင္းတြင္ အိႏၵိယဘက္မွ ၀င္ေရာက္လာ သည္ဟူေသာ သမုိင္းမ်ားမရွိသည္ကုိသတိၿပဳမိပါသည္။ ၿပန္လည္၀င္ေရာက္ လာေသာအုပ္စု၀င္မ်ားကုိ ေလရွီးၿမိဳ႕နယ္ရွိနာဂမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားႏွင့္ လဟယ္ၿမိဳ႕နယ္တြင္းရွိ မ်ဳိးႏြယ္စုအခ်ဳိ႕တုိ႔ တြင္ ေတြ႕ႏုိင္သည္။ အခ်ဳိ႕က ထမံသီအရပ္မ်ားတြင္အေၿခခ်ေနထုိင္ၾကသည္။

ေသာင္သြတ္အရပ္မွ အေနာက္ဘက္ေတာင္တန္းမ်ားသုိ႔ထြက္ခြာသြားသူမ်ားႏွင့္မလုိက္ဘဲ အုပ္စုအခ်ဳိ႕က ခ်င္းတြင္းၿမစ္ေၾကာင္းအတုိင္းအထက္ဘက္သုိ႔ထပ္မံဆန္တက္သြားၾကၿပီး ဇဂၤလိန္းအရပ္သုိ႔ေရာက္ရွိေန ထုိင္ၾကသည္။ စစ္ကုိင္းတုိင္းအထက္ပုိင္းနာဂေတာင္တန္းေဒသရွိ ထုိအရပ္ကုိေနာင္အခါ ဇဂၤလိန္းခႏီၲးၿမိဳ႕ ဟုေခၚတြင္သည္။ ဤအုပ္စုတုိ႔ႏွင့္လုိက္ပါၿခင္းမရွိဘဲ အခ်ဳိ႕ကေသာင္သြတ္အရပ္တြင္သာက်န္ရစ္ေနထုိင္ ခဲ့ၾကသည္။   ေနာင္အခါတြင္ အေနာက္ဘက္မွထပ္မံေၿပာင္းေရြ႕လာေသာ နာဂမိသားစုအခ်ဳိ႕သည္လည္း  ဤအုပ္စု၀င္တုိ႔ႏွင့္ ထပ္မံေပါင္းစည္းေနထုိင္ကာ ေနာက္ပုိင္းေၿပာင္းေရြ႕လာသူအၿခားလူမ်ဳိးစုမ်ား အတြင္းေရာေႏွာေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္ဟုယုံၾကည္ရပါသည္။ ယခုအခါ ခ်င္းတြင္းၿမစ္ကမ္းေပၚရွိ ေမာင္းခမ္း၊ ေကာယား၊ တဇုံးႏွင့္အၿခား ေက်းရြာအခ်ဳိ႕တုိ႔မွ ေဒသခံတုိ႔က ဌင္းတုိ႔သည္ မူလအားၿဖင့္ အေနာက္ဘက္ေတာင္တန္းမ်ားေပၚမွ ဆင္းသက္ လာၾကေသာ နာဂလူမ်ဳိးမ်ားၿဖစ္ေၾကာင္းကုိ Upper Chindwin District, vol-A, pg.24 မွာ ေဖာ္ၿပထားသည္ ကုိမွတ္သားဖူးပါသည္။ သို႔ေသာ္၊ ယခုအခါနာဂ လူမ်ဳိးမ်ားအၿဖစ္ထုိအရပ္တြင္မေတြ႕ရေတာ့ေခ်။

ေသာင္သြတ္အရပ္မွ နာဂအုပ္စုမ်ားေဒသအသီးသီးသုိ႔ေရြ႕ေၿပာင္းရသည့္အေၾကာင္းအရင္းကုိ အတိအက် မသိ ရွိရေသာ္လည္း၊ လူဦးေရႏွင့္စုိက္ပ်ဳိးေၿမမလုံေလာက္ၿခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ေဒသအတြင္းမ တည္ၿငိမ္မွဳေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ၿဖစ္ႏုိင္သည္ဟုခန္႔မွန္းသည္။ ေၿမာက္ပုိင္းေနတန္ရွန္းနာဂအႏြယ္တုိ႔၏ သမုိင္း၌မူ ေတာင္ပုိင္းအရပ္မ်ားမွ ခ်င္းတြင္းၿမစ္အထက္ပုိင္းေဒသမ်ားသုိ႔ေၿပာင္းေရြ႕ၾကရၿခင္းမွာ ေတာင္ပုိင္းေဒသမ်ားတြင္ ေရာဂါဘရေပါမ်ားၿခင္း ႏွင့္ရာသီဥတုပူၿပင္းလြန္းၿခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ၿဖစ္သည္ဟုဆုိ သည္။

ႏုိင္ငံသမုိင္းႏွင့္သုေသတနစာေစာင္၊ တြဲ-၃ တြင္ေဖာ္ၿပထားေသာ မွတ္တမ္းမ်ားအရ၊ ေအဒီ ၇၅၀ တြင္ နန္ေခ်ာင္ ဘုရင္ ကုိလုိဖန္း (Ko.Lo.Fen) တပ္မ်ား ဟူးေကာင္းလြင္ၿပင္ေဒသအားတုိက္ခုိက္ၿပန္ရာ ေဒသခံနာဂလူမ်ဳိးမ်ား ႏွင့္ ေၿမာက္ပုိင္းခ်င္းအုပ္စုမ်ားအၾကား အေနာက္ဘက္ရွိ အာသံအရပ္သုိ႔ ေရြ႕ေၿပာင္း မွဳမ်ားရိွခဲ့သည္ဟုယုံၾကည္ ရသည္။

Tuesday, January 25, 2011

ယဥ္ေက်းမွဳႏွင့္ဘာသာစကား


ဒီဘက္ေခတ္မွာတုိင္းရင္းသားဘာသာစကားေတြ၊ ယဥ္ေက်းမွဳႏွင့္ရုိးရာဓေလ့ထုံးတမ္းအစဥ္လာေလးေတြ တၿဖည္းၿဖည္းေမွးမိန္လာေနတာကုိေတြ႕ရပါတယ္။ ဘာသာစကားႏွင့္ယဥ္ေက်းမွဳဆုိတာ လူမ်ဳိးတစ္ခုရဲ႕ အမွတ္ သေကၤတ Identity ၿဖစ္တာမုိ႔ ခုလုိေမွးမိန္လာၿခင္းဟာ လူမ်ဳိးစုရွင္သန္မွဳအားနည္း လာတာကုိၿပေနပါတယ္။ ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ဘာသာစကားေတြထဲက ၁၄ ရက္ၿပည့္တုိင္း (ႏွစ္ပတ္)ၿပည့္တုိင္း ဘာသာစကားတစ္ခုဟာ အၿမဲေပ်ာက္ဆုံးေနတယ္လုိ႔သုေတသီေတြရဲ႕အစီရင္ခံစာအရသိရပါတယ္။ လူသားေတြရဲ႕ရပ္တည္မွဳႏွင့္ သဘာ၀စနစ္ၾကီးတစ္ခုလုံးကုိ အၿပည့္အ၀နားမလည္ႏုိင္ေသးခင္မွာ အကူအညီမဲ့ေနတဲ့ယဥ္ေက်းမွဳႏွင့္ဘာ သာစကားေတြဆုံးရွံးေပ်ာက္ကြယ္ေနတာဟာ လူသားထုတစ္ရပ္လုံးအတြက္ဆုံးရွံးမွဳတစ္ရပ္ပဲၿဖစ္တာမုိ႔ ၀မ္းနည္းစရာေကာင္းပါတယ္။ ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံမွာ လူတုိင္းလူတုိ္င္း ႏုိင္ငံေတာ္ဘာသာစကားကုိေၿပာႏုိင္ေရးႏုိင္ရင္ တၿခားစကားႏွင့္စာေပ ေတြေပ်ာက္ဆုံးသြားလည္း ဘာၿဖစ္လဲဆုိၿပီးတုိင္းရင္းသားေတြရဲ႕ဘာသာစကား နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လူတခ်ဳိ႕ေၿပာတာကိုၾကားဖူးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္၊ ဘာသာစကားတစ္ခုကုိထိန္းသိမ္းမွဳဟာ ဘယ္ေလာက္၊ ဘာေၾကာင့္အေရးၾကီးတယ္ဆုိတာကို ရွင္းဖုိ႔လုိလာပါၿပီ။ ကမာၻေပၚဘာသာစကားတစ္မ်ဳိးတည္း ေၿပာရင္ေကာင္း တယ္လုိ႔က်ေနာ္မယုံၾကည္ပါဘူး။ ေလာကေဂဟစနစ္ႏွင့္ လူသားသမုိင္းကုိနားလည္ႏုိင္ ဖုိ႔ဆုိရင္ မတူညီတဲ့စံႏွဳန္းေတြ၊ ရွဳေထာင့္ေတြဘက္ကေနသုံးသပ္ႏုိင္မယ့္ ကြဲၿပားတဲ့တန္ဘုိးေတြရွိေနသင့္ တယ္ လုိ႔ယုံၾကည္လုိ႔ပါ။

Identity
ဘာသာစကားဆုိတာ လူတစ္ဦးခ်င္းရဲ႕စံႏွဳန္းတန္ဘုိးေတြကိုေဖာ္ၿပတဲ့ ကုိယ္ပုိင္ identity တစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္။ အသက္ရွင္ဖုိ႔ေလကုိ လူတုိင္းလုိအပ္သလုိ ယဥ္ေက်းမွဳအသုိင္းအ၀ုိင္းတစ္ခုမွာရွင္သန္လုိသူတုိင္း ဘာသာစကား တစ္ခုလုိအပ္မွာပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာစကားတစ္ခုကိုထိန္းသိမ္းဖုိ႔အားမေပးၿခင္းဟာ အဲ့ဒီလူမ်ဳိးစုရဲ႕identity ႏွင့္တန္ဘုိးေတြကိုလ်စ္လ်ဴရွဳလုိက္တာၿဖစ္သလုိ ေပ်ာက္ဆုံးေအာင္တြန္းအားေပး လုိက္တာပဲၿဖစ္ပါတယ္။

ယဥ္ေက်းမွဳ
ဘာသာစကားဆုိတာ ယဥ္ေက်းမွဳကုိသယ္ေဆာင္တဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ တြန္းအားၿဖစ္ပါတယ္။ ကာလေဒသ နဲ႔လုိက္ေလ်ာညီေထြတဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳကုိ သူကပုံေဖာ္တယ္။ ဘာသာစကားမရွိသူဟာ ယဥ္ေက်းမွဳမရွိႏုိင္သလုိ ဘာသာစကားေပ်ာက္ဆုံးၿခင္းဟာ ယဥ္ေက်းမွႈေပ်ာက္ဆုံးၿခင္းပဲၿဖစ္တယ္။ ေခတ္ကာလအဆက္ဆက္ ႏွင့္အစဥ္ အလာေတြရဲ႕ သမုိင္းေတြကိုသယ္ေဆာင္သလုိ၊ ကဗ်ာ၊ သီခ်င္း၊ အကစတဲ့အႏုပညာေတြကတဆင့္ ေဖာ္က်ဴးထိန္းသိမ္းေလ့ရွိတဲ့ လူ႔ယဥ္ေက်းမွဳတစ္ခုလည္းၿဖစ္ပါတယ္။ ၿမန္မာၿပည္အလယ္ပုိင္းမွာ တစ္ခ်ိန္က အင္အားၾကီးမားခဲ့တဲ့ပ်ဴလူမ်ဳိးေတြရဲ႕ဘာသာစကားေပ်ာက္ဆုံးရာ ကေန ပ်ဴယဥ္ေက်းမွဳေပ်ာက္ၿပီး လူမ်ဳိးပါ ေပ်ာက္သြားရတာကုိၾကည့္ရင္ဘာသာစကားရဲ႕အေရးပါပုံကုိ သိႏုိင္မွာၿဖစ္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ဘာသာစကားဟာ လူသားေတြရဲ႕ရင္းၿမစ္မူလအစကုိရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ရာမွာ အေရးပါတဲ့ဂ႑ တစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာေဗဒပညာရပ္နယ္ပယ္မွာ ေဒသဆုိင္ရာစကားေတြဟာလူသားမ်ားရဲ႕ဆက္စပ္မွဳ သမုိင္းေတြကိုေဖာ္ထုတ္မွတ္တမ္းတင္ရာမွာ အေရးအပါဆုံးပါပဲ။ စုိထုိင္းစနည္းပါးတဲ့အပူပုိင္းေဒသေတြမွာလို သမုိင္းဆုိင္ရာအေထာက္အထားေတြကုိရွာေဖြေတြ႕ရွိႏုိင္ဖုိ႔ခက္ခဲတဲ့ စုိစြတ္ၿပီးမုိးမ်ားတဲ့အရပ္ေဒသေတြ မွာေတာ့ ဘာသာစကားသာလ်ွင္တစ္ခုတည္းေသာ ရွင္သန္သည့္အေထာက္အထားအၿဖစ္က်န္ရွိတာ ၿဖစ္ပါတယ္။

ဥာဏ္ (Knowledge)
လူသားေတြရဲ႕တုိးတက္မွဳႏွင့္အသိပညာအတတ္ပညာေတြအားလုံးရဲ႕ပင္မဟာ ဘာသာစကားၿဖစ္တယ္လုိ႔ ပညာရွင္ေတြအဆုိရွိဖူးပါတယ္။ ဒီေန႔သိပံၸပညာႏွင့္၀ိဇၨာအသိေတြအားလုံးဟာ ဘာသာစကားတတ္ေၿမာက္မွဳ ကေနအေၿခခံလာတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ေနထုိင္တဲ့ပတ္၀န္းက်င္ေလာကကမာၻကုိလုိက္ၿပီးဘာသာစကားေတြ ကြဲၿပား ၾကတာဟာ ေဒသတစ္ခုနဲ႔တစ္ခုမတူညီတဲ့သဘာ၀စနစ္ေတြေၾကာင့္ၿဖစ္သလုိ အဲ့ဒီေဒသစနစ္ၿဖစ္စဥ္ေတြကုိ ေဒသခံေတြရဲ႕နားလည္ခံစားသိၿမင္တဲ့ အသိတရား သို႔မဟုတ္ ဥာဏ္ႏွင့္ေပါင္းစပ္တဲ့အခါ ေဒသဆုိင္ရာ ဥာဏ္ ပညာ သို႔မဟုတ္ အသိတရားတခုၿဖစ္လာတယ္။ ဒါဟာ ကမာၻၾကီးရဲ႕သဘာ၀စနစ္ကုိနားလည္ေအာင္ ၾကိဳးစားရာမွာ မၿဖစ္မေနထည့္သြင္းစဥ္းရမယ့္ ဥာဏ္အစိတ္အပုိင္းတစ္ခုၿဖစ္လာပါတယ္။ ေဒသအတြင္းက သစ္ေတာတစ္ခုမွာ ၾကားရတဲ့ ငွက္ေအာ္သံ ကိုအစြဲၿပဳၿပီး အဲ့ဒီငွက္ကုိနာမည္ေပးသလုိ၊ အပင္ေတြရဲ႕အသုံး၀င္ပုံ ေတြကုိလုိက္ၿပီးလည္း အမ်ဳိးအမည္ေတြ ကြဲၿပားၾကပါတယ္။ ဒီအရာေတြကိုမေတြ႔ရေတာ့တဲ့အခါ အဲ့ဒီသဘာ၀ စနစ္ေတြကုိနားလည္ဖုိ႔ပုိခက္ခဲ လာပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္ ေဆးပညာသာမက အၿခားသိပံၸႏွင့္ ၀ိဇၨာအသိေတြ အတြက္ ေဒသဥာဏ္သိရွိမွဳက ဘယ္ေလာက္အေရးပါတယ္ဆုိတာကုိ ေထာက္ၿပခ်င္တာပါ။ သဘာ၀တရား ႏွင့္ယွက္ႏြယ္ ေနတဲ့ဘာသာ စကားေတြဆုံးရွံးသြားၿခင္းဟာ ေဒသတန္ဘုိးႏွင့္သဘာ၀ၿဖစ္စဥ္ေတြရဲ႕အရင္းအၿမစ္ ေတြဆုံးရွံးၿခင္း တစ္မ်ဳိး ပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာစကားတစ္ခုမွာ အၿခားဘာသာစကားတစ္ခုႏွင့္ၿပီးၿပည့္စုံေအာင္ မေဖာ္ၾကဴးႏို္င္တဲ့ ေလးနက္ၿပီးအဓိပၸယ္ၿပည့္၀တဲ့ အသုံးအႏွဳန္းေတြအၿမဲရွိပါတယ္။

တရုတ္-တိဘက္စကားအုပ္စုအႏြယ္၀င္ေတြၿဖစ္ၾကတဲ့အေရွ႕အာရွစကားေတြထဲက တိဘက္-ၿမန္မာအႏြယ္ ၀င္ ေတြရဲ႕စကားေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေလ့လာမွတ္တမ္းတင္မွဳေတြမၿပဳရေသးတာကုိေတြ႔ရသလုိ အခ်ဳိ႕ ဆုိရင္ ေပ်ာက္ဆုံးစၿပဳေနတာကုိေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္၊ ၿမန္မာႏုိင္ငံမွာ သမိုင္းႏွင့္ဘာသာေဗဒဆုိင္ရာ သုေတသနၿပဳၽမွဳေတြက်ယ္က်ယ္ၿပန္႔ၿပန္႔ၿဖစ္ထြန္းဖုိ႔လုိအပ္တယ္လုိ႔ယူဆပါတယ္။ မၾကာေသးမီက ၿပဌာန္း လုိက္တဲ့ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ဖြဲ႕စည္းပုံအေၿခခံဥပေဒထဲမွာ ဒီလုိလုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖုိ႔ ဖြဲ႔စည္းပုံအေၿခခံဥပေဒပါ လူမွဳဥပေဒတစ္ရပ္အၿဖစ္ (ပုဒ္မ ၃၆၅၊ စာ-၁၅၂) ကုိထည့္သြင္းၿပဌာန္းလုိက္ၿခင္းအေပၚ ၾကဳိဆုိရမွာပဲၿဖစ္ ပါတယ္။