Greeting


က်ေနာ့္ဘေလာက္ေလးကုိလာေရာက္အားေပးဖတ္ရွဳၾကတဲ့ သူငယ္ခ်င္းတို႔အားလုံး..မဂၤရွိပါေစေၾကာင္း..ႏွဳတ္ခြန္းဆက္သလုိက္ပါတယ္….

၀ါဒအေတြး-ႏိုင္ငံေရး--ကင္းရွင္းၾကပါေစ......

Saturday, January 15, 2011

Lake of no Return


အိႏိၵယႏုိင္ငံအရူနာခ်ာလ္ပရာေဒ့ရွ္ၿပည္နယ္ႏွင့္ၿမန္မာႏုိင္ငံအေနာက္ေၿမာက္ဘက္က နာဂေတာင္တန္းရဲ႕ၿမိဳ႕ေပါက္စေလးတစ္ခုၿဖစ္တဲ့ ပန္ေဆာင္ဆုိတဲ့ နယ္စပ္ၿမိဳ႕ေလးမွာ ဒ႑ာရီဆန္ဆန္သမုိင္းတြင္ထင္ရွားတဲ့ ေနာင္ရန္းအင္းဆုိတာရွိတယ္။ ဒ႑ာရီအရေတာ့ အဲ့ဒီေနာင္ရန္းအင္းအရပ္မွာတစ္ခ်ိန္က ရြာတစ္ရြာရွိခဲ့ဖူးေၾကာင္း၊ ငါးဟင္းတစ္မ်ဳိးကုိခ်က္ၿပဳတ္စားေသာက္မိၿပီးေနာက္မွာ တစ္ရြာလုံးေရထဲၿမွပ္သြားရာက အဖြားအိုႏွင့္ေၿမးမေလးတုိ႔သာလႊတ္ေၿမာက္ခဲ့ၾကၿပီး၊ အဖြားအုိရဲ႕၀ါးေတာင္ေ၀ွးကုိ ကမ္းစပ္တစ္ေနရာ ၀ါးဆစ္ေၿပာင္းၿပန္ထုိးစုိက္ထားခဲ့ရာ ၀ါးပင္ေပါက္လာကာ ထုိ၀ါးဆစ္ေၿပာင္းၿပန္ပါေသာ ၀ါးပင္မ်ား ေနာင္ရန္းအရပ္တြင္ယေန႔တုိင္ေတြ႔ရေၾကာင္းေဒသခံတုိ႔က ယုံၾကည္ၾကပါတယ္။

ဒီအင္းဟာနာဂေတာင္တန္းမွာ အထင္ရွားဆုံးအင္းၿဖစ္သလို၊ သမိုင္း၀င္လီဒိုလမ္းမၾကီးအနီးမွာရွိတာေၾကာင့္လည္း သြားလာရလြယ္ကူပါတယ္။ အင္းရဲ႕အက်ယ္အ၀န္းက၊ အလ်ား၂ မုိင္ႏွင့္အနံတစ္မုိင္ပတ္လည္ခန္႔ရွိမယ္ထင္ပါတယ္။ ခ်င္းၿပည္က ရိေရကန္ႏွင့္ခပ္ဆင္ဆင္ၿဖစ္ေပမယ့္၊ သူ႔ထက္ေတာ္ေတာ္က်ယ္ပါတယ္။ အင္းပတ္လည္ဟာ လယ္ေၿမေတြၿဖစ္ေနၿပီး ေဒသခံေတြရဲ႕ ေက်းဇူးေတာ္ဆန္အိုးၾကီးလည္းၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီအရပ္မွာ မိုးစပါးတစ္မ်ဳိးတည္းစုိက္လုိ႔ရတယ္လုိ႔သိရပါတယ္။ လယ္ေၿမေတြဟာ ေဒသခံေတြစုိက္ပ်ဳိးႏုိင္တာထက္ပုိၿပီးရွိေနပါတယ္။ ေၿမလြတ္ေၿမရိုင္းေတြေပါသလုိ ရြံ႕ႏြံေတာေတြထဲမွာလည္း ေတာ၀င္ေတြေတာ္ေတာ္ေလးေပါပါတယ္။

ေဒသခံေတြအဆုိအရ ဒီေရကန္ၾကီးရဲ႕ေအာက္ထဲမွာ ဒုတိယကမာၻၻစစ္ၾကီးၿပီးေတာ့ မဟာမိတ္တပ္ေတြ တပ္ၿပန္ဆုတ္တဲ့အခါ ဌင္းတုိ႔ရဲ႕လက္နက္ခဲယမ္းမီးေက်ာက္ေတြအခ်ဳိ႕ကို ဒီကန္ၾကီးထဲပစ္ခ်နစ္ၿမွဳပ္ခဲ့ၾကတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ ဒါကုိသိတဲ့ေဒသခံနာဂေတြအတြက္ေတာ့ တူးလုိ႔မကုန္တဲ့ရတနာသုိက္တစ္ခုပါပဲ။ အမဲလုိက္ရာမွာလုိအပ္ေနတဲ့ယမ္းႏွင့္ခဲေတြကုိ ဒီေရကန္ၾကီးထဲကပဲ ဆယ္ယူသုံးစြဲၾကတာ ဒီေန႔ထိပါ။ မ်ားေသာအားၿဖင့္ေတာ့ ေလယဥ္ပစ္အေၿမာက္ဆံေတြႏွင့္ဗုံးလက္နက္မ်ဳိးေတြၿဖစ္ပါတယ္။ ေရေမွာ္ပင္ႏွင့္ရံြ႕ႏြံထူထပ္တဲ့အဲ့ဒီကန္ၾကီးထဲက လက္နက္ခဲယမ္းေတြဆယ္ယူတဲ့အလုပ္ဟာ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းပါတယ္။

ဒီအရပ္မွာ ငါးမ်ဳိးကြဲေတြရွိေပမယ့္၊ ကန္ထဲမွာေတာ့ ငါးေတာက္(ငါးက်င္းနဲ႔ဆင္တဲ့)ငါးတစ္မ်ဳိးတည္းသာရွိတာေတြ႔ရတယ္။ ဒီငါးကုိစားရင္ ေတာက္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္၊ စားေကာင္းတဲ့ ေဒသခ်က္နည္းေလးေတာ့ရွိပါတယ္။ ဒီကန္ၾကီးရဲ႕အေရွ႕ဘက္ေတာင္တန္းၾကီးေပၚမွာေတာ့၊ သူ႔ထက္နည္းနည္းငယ္တဲ့ ေနာင္ဆုိင္အင္းဆုိတာရွိပါတယ္။ ေဒသခံေတြအေၿပာအရ နတ္ၾကီးတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ ေနာင္ရမ္းအင္းနဲ႔ေနာင္ဆုိင္အင္းတုိ႔ရဲ႕အအုပ္အစိုးနဂါးမင္းေတြဟာ မဟာမိတ္ေတြၿဖစ္ခဲ့ၾကတယ္လုိ႔လဲဆုိတယ္။ ကခ်င္ၿပည္မွာရွိတဲ့ အင္းေတာ္ၾကီးရဲ႕နဂါးမင္းသမီးကိုေနာင္ဆုိင္နဂါးမင္းကခုိးေၿပးရာက စစ္ၿဖစ္ခဲ့ၿပီး ေနာင္ရန္းအင္းရဲ႕စစ္ကူနဲ႔အႏုိင္ယူႏုိင္ခဲ့လုိ႔၊ ေနာင္ဆုိင္အင္းကုိ အဲ့ဒီေတာင္ေပၚမွာ ပုန္းခုိေစခဲ့တယ္။ ဒ႑ာရီလာ ထုိစစ္ၿဖစ္ရာအရပ္က ေက်ာက္ခံတပ္ကုိ လီဒိုလမ္းေပၚမွာရွိတဲ့ ေလာက္လုိင္ရြာႏွင့္ေနာင္ရန္းရြာၾကားမွာ ဒီေန႔ထိေတြ႕ရတယ္လုိ႔ လဲေဒသခံေတြကေၿပာပါတယ္။ ခႏၲီးၿမိဳ႕အထက္မွာရွိတဲ့ ေက်ာက္ဆည္အရပ္ဟာ ေနာင္ဆုိင္နဂါးမင္းထြက္ေၿပးစဥ္ကပိတ္ထားခဲ့တဲ့ပထမေနရာလုိ႔အဆုိရွိပါတယ္။

ေနာင္ရန္းအင္းကုိ အိႏိၵယဘက္မွာေတာ့ ၿပန္လမ္းမရွိတဲ့အင္း (Lake of no Return) လုိ႔လူသိမ်ားသလို အာသံလူမ်ဳိးေတြရဲ႕သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ပါဆက္စပ္ေနတယ္လုိ႔သိရပါတယ္။ ဒီလုိဆက္စပ္မွဳရွိတာဟာ၊ ယခုအာသံၿပည္ကိုထူေထာင္ခဲ့ၾကတဲ့ အဟုန္ရွမ္း(Tai Ahom) ေတြ ၁၃ ရာစုမွာ ယခုတရုတ္ၿပည္မွာရွိတဲ့ ရွမ္းႏုိင္ငံေတာ္ နန္ေခ်ာင္က်ဆုံးၿပီးခ်ိန္မွာ ရွမ္းအုပ္စုတစ္ခုၿမန္မာၿပည္ေၿမာက္ပုိင္းၿဖစ္တဲ့ နာဂေဒသအပါအ၀င္ ဟူးေကာင္းေဒသဘက္ကို ေရြ႕ေၿပာင္းလာခဲ့စဥ္က သမုိင္းတြင္ခဲ့တာေတြၿဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေၿမာက္ပုိင္းေဒသမွာ ရွမ္းနာမည္ပါတဲ့ အရပ္ေတြေခ်ာင္းေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရွိေနတာကိုေတြ႔ရမွာၿဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္လုိပဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ စီးပြားေရးရႈေထာင့္ဘက္ကေၿပာရရင္ေတာ့၊ ပန္ေဆာင္ ေဒသအတြင္းမွာရွိတဲ့သဘာ၀တရားေတြအပါအ၀င္နာဂယဥ္ေက်းမွဳ၊ ရုိးရာအစဥ္အလာႏွင့္ သမုိင္းေတြဟာ ေဒသခရီးသြားလုပ္ငန္းကို ဆြဲေဆာင္မွဳေပးႏုိင္မဲ့ေနရာဆုိတာအေသအခ်ာပါပဲ။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ ႏွစ္စဥ္ပြင့္လင္းရာသီေတြမွာ အိႏိၵယႏုိင္ငံသားေတြ လာေရာက္လည္ပတ္တဲ့ေနရာေလးတစ္ခုၿဖစ္ေနပါတယ္။ ပန္ေဆာင္ၿမဳိ႕ရွိစားေသာက္ဆုိင္တစ္ခုခုကေန ေနေရာင္က်ေနတဲ့ေနာင္ရန္းအင္းကုိေက်ာ္ၿဖတ္ၿပီးလွမ္းၾကည့္လုိက္ရင္ ၿမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕အၿမွင့္ဆုံးေတာင္တစ္ခုၿဖစ္တဲ့ ပတ္ကြိဳင္ (Mt.Pakai) ေတာင္ၾကီးကုိ ခံ့ညားစြာနဲ႔ေတြ႕ရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ ေနလုံးၾကီးပတ္ကြိဳင္ေတာင္ေနာက္ေရာက္သြားခ်ိန္ဟာ ပန္ေဆာင္တစ္ၿမဳိ႕လုံးအေမွာင္က်ခ်ိန္ပါပဲ။

သက္လူမ်ဳိးေတြရွိပါတယ္


ၿမန္မာႏုိင္ငံလုိ႔ေခၚတဲ့အရပ္က တုိင္းရင္းသားေတြၾကားမွာ မတူတာေတြထဲကတူတာေလးေတြကို ေၿပာၾကရမယ္ဆုိရင္၊ ဘာသာစကားကစေၿပာရမယ္ထင္ပါတယ္။ ၿမန္မာႏုိင္ငံမွာ မွီတင္းေနထုိင္ၾကတဲ့ တုိင္းရင္းေတြရဲ႕ ရုိးရာဓေလ့ႏွင့္ဘာသာစကားေတြဟာ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုမတူညီၾကသလုိ၊ ဆင္တူတာ ေလးေတြကိုလည္းေတြ႕ရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ အံ့ၾသစရာတစ္ခုမဟုတ္တဲ့ ရုိးရွင္းတဲ့အခ်က္ေလးေတြပါ။ ဥပမာအားၿဖင့္ တိဘက္-ၿမန္မာအႏြယ္၀င္ေတြၿဖစ္တဲ့ ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ နာဂ၊ ဗမာ၊ ကရင္ႏွင့္ အၿခားက်န္ရွိတဲ့ မ်ဳိးႏြယ္စုေတြရဲ႕စကားေတြမွာ တူညီတာေလးေတြအမ်ားၾကီးရွိေနပါတယ္။ ဒါဟာ ဘာသာေဗဒဆက္စပ္မွဳအရတည္ရွိေနတဲ့ဆက္ႏြယ္မွဳေတြၿဖစ္ပါတယ္။

ရုိးရာယဥ္ေက်းမွဳအရဆင္တူမွဳေတြကုိေတာ့ ေတာင္ေပၚသား ေတြၿဖစ္တဲ့ ခ်င္း၊ နာဂႏွင့္ ကခ်င္တုိ႔ၾကားမွာ အေတာ္ေလးဆင္တူတာေတြရွိေနပါတယ္။ ကရင္ေတြႏွင့္လည္းတူတာေတြရွိေနတာပါပဲ။ ဒါကလည္း၊ ပထ၀ီ အေနအထားႏွင့္လူမွဳေရးဆုိင္ရာပုံသြင္းမွဳေတြ ေၾကာင့္ေပၚေပါက္လာတဲ့ တန္ဘုိးေလးေတြလို႔ေၿပာရင္ မမွားဘူးထင္ပါတယ္။ ဒီလုိဆင္တူမွဳေလးေတြရွိေနၾကတဲ့ တို္င္းရင္းသားလူမ်ဳိးေတြအေၾကာင္းကုိလူသိမ်ား ၾကေပမယ့္၊ လူသိမမ်ားတဲ့ ေရွးအက်ဆုံးတုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိးစုတစ္ခုစစ္ကုိင္းတုိင္းထဲမွာ ရွိေနတာကုိေလ့ လာသိရတဲ့အခါ အလြန္စိတ္၀င္စားလာမိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ အဲ့ဒီလူမ်ဳိးစုအေၾကာင္းကုိတစ္စိတ္တစ္ပုိင္း ေလာက္မိတ္ဆက္သေဘာေရးဖုိ႔ စိတ္ကူးလုိက္တာပါ။

ၿမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ေရွးဦးေနထုိင္သူေတြထဲက သက္လူမ်ဳိးေတြဆုိတာကုိ သတိရၾကအုံးမယ္ထင္ပါတယ္။ ပ်ဴ၊ သက္၊ ကမ္းယံဆုိၿပီးသုံးမ်ဳိးရွိတဲ့ထဲက သက္လူမ်ဳိးေတြအေၾကာင္းကုိ လူေတြသိပ္မေၿပာၾကေတာ့တာ ေပ်ာက္သြား ၿပီထင္လုိ႔ၿဖစ္ႏုိင္ပါရဲ႕။ တကယ္ေတာ့ သက္လူမ်ဳိးဆုိၿပီး ဒီေန႔ထိရွိေနတာ သမိုင္းစိတ္၀င္စားသူေတြအတြက္ သတင္းေကာင္းတစ္ခုပါပဲ။ သက္လူမ်ဳိးဆုိတဲ့နာမည္နဲ႔ေနထုိင္ၾကတဲ့သူတုိ႔ေတြကုိ အမ်ားအားၿဖင့္ေတာ့ ရခုိင္ၿပည္ေၿမာက္ပုိင္းမွာ ေတြ႔ရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ ၁၀ရြာခန္႔ရွိမယ့္သူတုိ႔ရဲ႕လူမွဳအသုိင္းအ၀ုိင္းေလးဟာ ယခင္ သက္လူမ်ဳိးတုိ႔ရဲ႕အႏြယ္ေတာ္ေတြဆုိတာေသခ်ာပါတယ္။

သူတုိ႔လုိပဲ ေနာက္ထပ္သက္အုပ္စု၀င္ၿဖစ္တဲ့ ကတူး-ကနန္းဆုိတဲ့မ်ဳိးႏြယ္စုတစ္ကုိလည္း စစ္ကုိင္းတုိင္း ကသာခရုိင္ထဲက အင္းေတာ္ႏွင့္ဗန္းေမာက္ၿမိဳ႕နယ္ေတြမွာ ေတြ႕ရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ သမုိင္းေနာက္ခံအားၿဖင့္ ဒီအရပ္ဟာ သူတုိ႔ေနထုိင္ရာအရပ္ေတြၿဖစ္ခဲ့သလုိ ဒီေန႔ထိအဲ့ဒီအရပ္မွာ အမ်ားဆုံးေနထုိင္သူေဒသခံ ေတြၿဖစ္ၾကပါတယ္။ သူတုိ႔ေတြႏွင့္ေရာေႏွာ ေနထုိင္သူေတြ ကေတာ့ တုိင္းလုံ (တုိင္းလ်ွံ) ရွမ္းအႏြယ္ေတြၿဖစ္ တယ္။ တုိင္းလွ်ံကို အဲ့ဒီအရပ္မွာ ရွမ္းနီလုိ႔သိၾကတယ္။ ေရွးယခင္ၿမန္မာမင္းေတြလက္ထက္ကတည္းက တေကာင္းၿမဳိ႕ေတာ္က်ၿပီးေနာက္ပုိင္းဒီအရပ္ဘက္ကုိပုိၿပီးအားၿပဳေနထုိင္လာခဲ့ၾကတဲ့လူမ်ဳိးေတြၿဖစ္ပါတယ္။ ၀တ္စားဆင္ယင္မွဳဓေလ့ႏွင့္ဘာသာစကားအရသုံးသပ္ရရင္ ေရွးက်တဲ့ၿမန္မာစကားဆန္ဆန္ေတြကုိသုံးႏွဳန္း တာေတြ႕ရသလုိ၊ ေရွးၿမန္မာမင္းမ်ားလက္ထက္က ၀တ္စားဆင္ယင္မွဳမ်ဳိးေတြကိုလည္းေတြ႕ရပါတယ္။ ထူးၿခားတဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳလကၡာတစ္ခုကေတာ့ ကေလးႏွင့္လူငယ္ေတြမွာေတြ႔ရတဲ့ ဥဇံပုတ္ ဆံပင္ဒီဇုိ္င္းပုံပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီဆံပင္ဒီဇို္င္းကုိေရွးေခတ္ဗမာမိန္းခေလးေတြထားၾကတာေတြ႔ရၿပီး အုိးမုတ္ခြက္ေကလုိ႔လည္းေခၚၾကတယ္ထင္ပါရဲ႕။ အုိးမုတ္ခြက္ေကနဲ႔သနပ္ခါးပါးကြက္ၾကားဟာ ဗမာမိန္းခေလးေတြရဲ႕ရုိးရာ အလွတေကၤတအၿဖစ္ထင္ရွားပါတယ္။


သူတုိ႔စကားအသုံးအႏွဳန္းခ်ဳိ႕ဟာ ေတာ္၀န္အသုံးအႏွဳန္းဆန္ေနတာေတြ႔ရပါ တယ္။ ဗမာစကား (သူငယ္ခ်င္း) ဆုိတာကုိ ကတူးစကားႏွင့္ အေဆြ လုိ႔ ေခၚတယ္။ ကတူး-ကနန္းလူမ်ဳိးေတြဟာ အစဥ္အလာအလာအားၿဖင့္ ယဥ္ေက်းမွဳအဆင့္အတန္းၿမွင့္မားခဲ့တဲ့လူမ်ဳိးဆုိ တာထင္ရွားပါတယ္။ သူတုိ႔စကားနဲ႔ သူတုိ႔လူမ်ဳိးကုိ၊ အဆက္ဂ္ (Asak) လုိ႔ေခၚၿပီး သူတုိ႔စကားကုိေတာ့ အဆက္ဂ္တမီဆာ လုိ႔ေခၚတယ္။ အဆက္ဂ္ဆုိတဲ့ အသုံးအႏွဳန္းဟာ သမုိင္းမွာ သက္လူမ်ဳိးကုိေခၚတဲ့ အသုံးအႏွဳန္းၿဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕အိမ္ေဆာက္ပုံကေတာ့ ရွမ္းေတြနဲ႔ အနည္းငယ္ဆင္ေနၿပန္ပါတယ္။ အခ်ဳိ႕က ဌင္းတုိ႔ကုိရွမ္းေတြလုိ႔ယူဆေပမယ့္ သူတုိ႔ဟာ တိဘက္ ၿမန္မာအုပ္စု၀င္ထဲက သီးသန္႔သက္အုပ္စုတစ္သာၿဖစ္ၿပီး၊ အၿခားအုပ္စု၀င္ေတြၿဖစ္တဲ့ ကခ်င္၊ နာဂႏွင့္ ဗမာ တုိ႔ရဲ႕စကားေတြနဲ႔ပါ ဆက္ႏြယ္မႈရွိေနတာကုိ ေလ့လာ ေတြ႔ရွိရပါတယ္။ တခ်ိန္က (၁၃ ရာစုခန္႔ၿဖစ္မည္ ထင္ပါသည္) ၿမန္မာၿပည္အလယ္ပုိင္းမွာ ရွမ္းေတြအင္ အားၾကီးခဲ့တာေၾကာင့္ ဒီလူမ်ဳိးေတြအေပၚမွာ ဘာသာစကားႏွင့္ယဥ္ေက်းမွဳလႊမ္းမုိးမွဳေတြရွိ ေကာင္းရွိခဲ့ ႏုိင္ပါတယ္။ ထုိေခတ္ ရွမ္းယဥ္ေက်းမွဳက ေဒသအတြင္းအၿခားတုိင္းရင္းသားေတြအေပၚလႊမ္းမုိးမွဳကုိ သုေတသနၿပဳႏုိင္လ်ွင္မ်ားစြာ အက်ဳိးရွိ မည္ထင္ပါသည္။

ကတူးႏွင့္ကနန္းလူမ်ဳိးဆုိတာ ေရွးယခင္ၿမန္မာမင္းေတြလက္ထက္ကတည္းက၊ မင္းမွဳထမ္းခဲ့ၾကတဲ့လူမ်ဳိးမ်ား ၿဖစ္သလုိ ၾကည္၀န္အမတ္မင္းရဲ႕ အသိအမွတ္ၿပဳမွဳေနာက္ပုိင္းကစၿပီး ေရႊ၀န္ေရႊမွဴးေတြအၿဖစ္ သတုိးမင္းေစာလက္ထက္မွာပင္မင္းမွဳထမ္းခဲ့ၾကသူေတြၿဖစ္ပါတယ္။ ကတူးႏွင့္ကနန္းဆုိတာ သမုိင္းႏွင့္ရုိးရာအစဥ္အလာအားၿဖင့္လည္းေကာင္း ဘာသာစကားအားၿဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အုပ္စုတူမ်ဳိးႏြယ္တူေတြၿဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒီခ်ိန္မွာ သူတုိ႔ကို ကတူး-ကနန္းဆုိၿပီးတြဲေခၚေလ့ရွိၾကသလုိ၊ အခ်ဳိ႕က ထင္သာေအာင္ သီးၿခားစီခြဲေၿပာတာလည္းရွိပါတယ္။ မ်ဳိးႏြယ္စုခြဲအားၿဖင့္ေတာ့ ကတူးမွာ သုံးမ်ဳိးရွိၿပီး၊ ကနန္းမွာေတာ့ ေဒသစကားသံကြဲၿပားမွဳကုိအေၿခခံတဲ့အဓိကအုပ္စုႏွစ္စုရွိပါတယ္။ ကတူးစကားအုပ္စု သုံးခုထဲက တစ္ခုၿဖစ္တဲ့ (ေမာ္တိတ္)စကားကေတာ့ တိမ္ေကာလုမတတ္ၿဖစ္ေနပါၿပီ။

ထူးဆန္းတာေလးက၊ ကခ်င္(ဂ်ိမ္းေဖာ)ႏွင့္နာဂမွာ ရုိးရာႏွဳတ္သမုိင္းအရေၿပာၾကတဲ့ ညီအစ္ကုိႏွစ္ေယာက္ ငွက္ေၿပာေတာမွာလမ္းေပ်ာက္ရာက ကြဲသြားၾကၿပီး ယခုၿပန္ဆုံခ်ိန္မွာ ညီအစ္ေတြအၿဖစ္အသိအမွတ္ၿပဳၾကတဲ့ ဒ႑ာရီကုိ ကတူး-ကနန္းေတြဆီမွာပါေတြ႔ရလုိ႔စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းပါတယ္။ ကတူး-ကနန္းလူမ်ဳိးဆုိတာ ၿမန္မာၿပည္ေရာက္ေရွးအက်ဆုံးေနထုိင္သူေတြၿဖစ္ေပမယ့္ လူသိနည္းၿပီး သမိုင္းမွတ္တမ္းေတြသိပ္မရွိေသးတာေၾကာင့္ ေလ့လာဖုိ႔ေကာင္းတဲ့လူမ်ဳိးတစ္ခုၿဖစ္လုိ႔ သူတုိ႔အေၾကာင္းကုိ အက်ဥ္းေလာက္တင္ၿပလုိက္တာၿဖစ္ပါတယ္။

သြားေလေရာ့ လဟယ္


ေလာေလာဆယ္ နာဂႏွစ္သစ္ကူးကုိ နာဂေတာင္တန္းက လဟယ္ၿမိဳ႕ေလးမွာက်င္းပေနတာဆုိေတာ့ လဟယ္ၿမဳိ႕ေလးရဲ႕အေၾကာင္း က်ေနာ့္အေတြ႔အၾကဳံေလးနဲ႔ နည္းနည္းမိတ္ဆက္ေပးခ်င္ပါတယ္။ အရင္ကလဟယ္ၿမိဳ႕ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး၀န္ထမ္းေတြၾကားမွာ ေၿပာစမတ္ရွိတဲ့စကားေလးတစ္ခုက သြားေလေရာ့လဟယ္ ပါတဲ့ဗ်ာ။ ဒီစကားေလးက၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေနာက္ပိုင္း၊ မဆလႏွင့္ ဒီဘက္ စစ္အစုိးရေခတ္အေစာပုိင္းကာလေတြအထိ ၀န္ထမ္းေတြၾကားမွာ ေတာ္ေတာ္ေလးေပၚၿပဴလာၿဖစ္ခဲ့တဲ့အသုံးအႏွဳန္းေလးပါ။ ဗမာစကားမွာ မဲဇာပုိ႔ခံရတယ္ဆုိသလုိမ်ဳိးေပါ့ဗ်ာ။ ၿမ၀တီမင္းၾကီးဦးစ မဲဇာေတာမွာ နယ္နွင္ဒဏ္သင့္တုန္း ေနၿပည္ေတာ္ကုိလႊမ္းတသသၿဖစ္ရသလုိ၊ ေအာက္ပုိင္းသားေတြ နာဂေတာင္တန္းမွာ တာ၀န္က်တဲ့အခါ ၿငီးတြားေလ့ရွိရာကေနေပၚေပါက္လာတဲ့ ဟာသသံေႏွာတဲ့အသုံးအႏွဳန္း အသစ္ေလးတစ္ခုေပါ့။ ဒီအရပ္ကုိတာ၀န္က်တဲ့၀န္ထမ္းေတြကိုအားေပး တဲ့စကားေလးကလည္းရွိလာသကုိးဗ်၊ စိတ္မပူပါနဲ႔ လဟယ္သြားရင္ တက္လမ္းရွိသတဲ့ ။ အဲ့ဒီတက္လည္းဆုိတာ၊ ရာထူးကုိေၿပာတာကုိမဟုတ္ပဲ ခႏီၲၲၲး-လဟယ္လမ္းလယ္ေခါင္မွာရွိတဲ့ လဟယ္ဂုဏ္ေဆာင္ ထိန္ညဳိေတာင္ၾကီးကိုတက္ရတဲ့ ေတာင္တက္ခရီးၾကီးကုိေၿပာတာပါ။

ဒါေပမယ့္လည္း၊ အရာေတြက ေတာ္ေတာ္ေလးေၿပာင္းလဲသြားခဲ့ပါၿပီ။ ရက္အတန္ၾကာ ေၿခလ်င္ခရီးႏွင္ခဲ့ၾကရတဲ့အဲ့ဒီလမ္းခရီးဟာ ခုေတာ့ ေစ်းေပါေပါ တရုတ္ဆုုိင္ကယ္ေတြရဲ႕ဆူဆူညံညံသံေတြႏွင့္အတူ ဖုံတစ္ခ်ီဗြက္တစ္လွည့္ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီလုံး အခ်ိန္တုိတုိအတြင္းအေရာက္သြားႏုိင္တဲ့ လမ္းခရီးၿဖစ္ေနပါပေကာလား။ က်ေနာ္လဟယ္ကုိေနာက္ဆုံးတစ္ေခါက္ေရာက္ခဲ့တာ လြန္ခဲ့တဲ့၂ ႏွစ္က မုိးကုန္ေဆာင္းကူးကာလအတြင္းမွာဆုိေတာ့ နာဂေတာင္တန္းမွာ မနက္ႏွင့္ညဘက္ေတြဆုိ ၿမဴႏွင္းေတြက်လုိက္ပုံမ်ား မုိးရြာသေယာင္ၿဖစ္ေနတတ္ၿပီး ေအးလိုက္ေလၿခင္း။ ၿမဴေတြထူလုိက္ပုံမ်ား ၁၀ ေပအကြာမွာရွိတဲ့သူ ဘယ္သူဆုိတာေတာ္ရုံမသိႏုိင္ဘူး။ အမ်ဳိးစုံလုိက္တဲ့သစ္ခြပန္းေတြ မုိးေလာက္ၿမွင့္တဲ့သစ္ပင္ၾကီးေတြေပၚမွာ သဘာ၀ အတုိင္းပြင့္ေနလုိက္တာမ်ား ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကန္ေတာ္ၾကီးက သဘာ၀သစ္ခြဥယ်ဥ္ ဘယ္ယွဥ္ႏုိင္ပါ့မလဲ။ ေတာေတာင္ႏွင့္ပန္းရႏွံ႔ေတြ ကုိအားပါးတရ ရူရွဳိက္ၿပီး ေက်းငွက္သံေတြကုိၾကားလုိက္ရတာ သဘာ၀ကိုၾကဳိက္တဲ့က်ေနာ့္အတြက္စိတ္ထြက္ေပါက္ တစ္ခုၿဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေတာင္ၾကီးေပၚကေန အေရွ႕ဘက္ကုိ လွမ္းၾကည့္လုိက္ရင္ နာဂတုိ႔ရဲ႕ႏွဳတ္သမုိင္းပါ ဇဂၤလိန္းၿမိဳ႕ေတာ္ေခၚ တခ်ိန္ကေက်ာက္စိမ္းၿမိဳ႕ေတာ္ ခႏီၲၲၲးၿမိဳ႕ကို သလႅာ၀တီေခၚ ေငြေရာင္ခ်င္းတြင္းၿမစ္ၾကီးရဲ႕အေနာက္ဘက္ ကမ္းေပၚမွာလွပစြာ ရွိေနတာကုိေတြ႔ရမွာပါ။

လဟယ္ၿမဳိ႕ဟာ၊ ေတာင္တန္းၾကီးတစ္ခုေပၚမွာတည္ရွိေနၿပီး ေၿမၿပန္႔လြင္ၿပင္ဆုိလုိ႔ေတာ္ေတာ္ရွားပါတယ္။ လဟယ္ၿမဳိ႕ရဲ႕သဘာ၀လက္ေဆာင္ေလး တစ္ခုက စိမ့္ေရေပါက္ေတြအမ်ားအၿပားရွိေနၿခင္းပါ။ ေတာင္တန္းၾကီးတစ္ခုလုံးေနရာအႏွံ႔ရွိေနတာၿဖစ္လုိ႔ အေသးစားမိသားစုသုံး ေရအားလွ်ပ္စစ္ထုတ္ လုပ္ေရးအတြက္အမ်ားၾကီးအေထာက္အကူၿဖစ္ေစပါတယ္။ အစားအစာမွာအေပါဆုံးကေတာ့ (က်ေနာ္ေရာက္တဲ့ခ်ိန္) ေဂၚရခါးသီးေတြပါ။ ၿပဳစုစရာမလုိေပမယ့္၊ စားမကုန္ႏုိင္ေအာင္မတရားမ်ားတာမို႔ ေဂၚရခါးသီးဆုိတာ ဟင္းစားလုိ႔ေတာင္ စာရင္းထဲသိပ္ မ၀င္ခ်င္သလုိပဲ။ အမ်ားစုက ၀က္စာလုပ္တာေတြ႔ရေတာ့၊ ဒါေတြကုိတၿခားၿမိဳ႕ေတြဆီ တင္ပုိ႔ႏုိင္ရင္ ေဒသခံေတြ၀င္ေငြတုိးမွာပဲလုိ႔ေတြးမိတယ္။ ကန္ဇင္းသီးႏွင့္ငရုတ္သီးေတြလည္းေတာ္ေတာ္ေလးထြက္ပါတယ္။ ထူးဆန္းတာေလးက အသားငါးရွားလုိက္ပုံမ်ား ေရႊရွာရင္ၿဖင့္ ရလြယ္အုံးမယ္ထင္တယ္။

လဟယ္ၿမဳိ႕မွာ၊ အဓိကေနထုိင္တဲ့မ်ဳိးႏြယ္စုေတြက၊ မက်န္၊ ဂုန္၀မ္ (မန္ေနာက္)၊ ပုံညိဳ (ေဆာ္ေလာ္)၊ တန္ရွန္း ႏွင့္ လုိင္းေနာင္နာဂတုိ႔ၿဖစ္ၿပီး၊ လုိင္းေနာင္အုပ္စုကေတာ့ လူဦးေရအမ်ားဆုံးၿဖစ္ပါတယ္။ လုိင္းေနာင္စကားဟာဒီအရပ္ကနာဂေတြၾကားမွာ အမ်ားနားလည္တဲ့စကားၿဖစ္ၿပီး၊ ဗမာစကားကေတာ့ရုံးသုံးေက်ာင္းသုံးစကားၿဖစ္ပါတယ္။

လဟယ္ၿမိဳ႕ရဲ႕အေရွ႕ဘက္ မုိင္အနည္းငယ္အကြာမွာ လဟယ္ဖူဂ်ီေတာင္ လုိ႔တင္စားေခၚတဲ့ ဂ်ပန္ေတာင္ဆုိတာရွိတယ္။ ဂ်ပန္ၿပည္က ဖူဂ်ီမီးညိမ္းေတာင္ႏွင့္ဆင္တာမုိ႔ေခၚၾကတာပါ။ ၿပီးေတာ့၊ ေတာင္ဘက္မွာေတာ့ မာလာေတာင္ဆုိတာရွိတယ္။ ဘာေၾကာင့္မာလာေတာင္ လုိ႔ေခၚတယ္ဆုိတာေတာ့ မသိဘူးဗ်။ အဲ့ဒီေတာင္ပုံက အသဲပုံဆန္ဆန္ေလးၿဖစ္ေနၿပီးေတာင္ႏွစ္လုံးကြဲေနၿပန္ေတာ့ ရင္ကြဲေတာင္လုိ႔ လဲအခ်ဳိ႕ေခၚပါတယ္။ လဟယ္မွာ စိတ္၀င္စားစရာအေကာင္းဆုံးကေတာ့ ေဒသခံ နာဂညီအစ္ကုိေတြရဲ႕ လူေနမွဳဘ၀ႏွင့္ရုိးရာယဥ္ေက်းမွဳ ထုံးတမ္းစဥ္လာေလးေတြဟာ မေပ်ာက္မပ်က္ရွိေနေသးတာမုိ႔ ေလ့လာသုေတသနၿပဳသူေတြကိုဆြဲေဆာင္မွဳေပးမွာေသခ်ာပါတယ္။ နာဂတစ္မ်ဳိးသားလုံးဟာ အေၿခခံအားၿဖင့္ ရုိးရာအစဥ္အလာေတြတူညီၾကတယ္ဆုိေပမယ့္၊ တစ္ရြာတစ္ပုဒ္ဆန္းဆုိသလုိ-မ်ဳိးႏြယ္စုတစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ကြဲၿပားတာေလးေတြလည္း အမ်ားၾကီးရွိေနတယ္ဆုိတာ ရွာေဖြေလေတြ႕ရွိေလေပါ့ဗ်ာ။ ရုိးရာဆုိလုိ႔ ဒီအရပ္ရဲ႕ထူးၿခားခ်က္ေလးတစ္ခုက၊ နာဂအမ်ဳိးသားတေကၤသၿဖစ္တဲ့ ေအာင္လွံ (ေအာင္းလွံ) ႏွင့္ရုိးရာဦးထုပ္ေတြကုိ ဒီအရပ္ကအမ်ားဆုံးထုတ္တာၿဖစ္ပါတယ္။ မၾကာေသး ခင္ႏွစ္ေတြကစၿပီး၊ နာဂရုိးရာႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ကုိ လဟယ္ၿမိဳ႕မွာ မၾကာခဏဆိုသလုိ အလွည့္က်က်င္းပလာတာေၾကာင့္၊ ဒီေဒသဟာ အရင္ကလုိ သြားေလေရာ့လဟယ္ဆုိတဲ့ မဲဇာအရပ္ မဟုတ္ေတာ့ဘူးလုိ႔ယူဆႏုိင္မယ္ထင္ပါတယ္။

Wednesday, January 12, 2011

Naga new year festival begins in Lahe


ဒီေန႔ကစၿပီး စစ္ကုိင္းတုိင္း နာဂေတာင္တန္းမွာရွိတဲ့ လဟယ္ၿမဳိ႕ေလးမွာ နာဂတစ္မ်ဳိးသားလုံးရဲ႕ဘုံ ရုိးရာယဥ္ေက်းမွဳႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ၾကီးကုိစတင္က်င္းပေနပါတယ္။ ဘုံလုိ႔ေၿပာရတာက၊ ဒီပြဲေတာ္ဟာ ရုိးရာအစဥ္အလာအားၿဖင့္ နာဂမ်ဳိးႏြယ္စုအသီးသီးဟာ မိမိတုိ႔သက္ဆုိင္ရာအရပ္ေဒသေတြမွာ သီးၿခားစီက်င္းပခဲ့ၾကရာက၊ နာဂရုိးရာယဥ္ေက်းမွဳဗဟုိေကာ္မတီေပၚေပါက္ၿပီးမၾကာမီႏွစ္အနည္းငယ္ၿဖစ္တဲ့ ၁၉၉၃-၄ ေလာက္ကစၿပီး နာဂတစ္မ်ဳိးသားလုံးရဲ႕စည္းလုံးမွဳႏွင့္အမ်ဳိးသားေရးအရ ေပါင္းစည္းညီညြတ္ေရးကုိရည္ရြယ္လ်က္ ခုလုိဘုံပြဲေတာ္ကုိ နာဂေခါင္းေဆာင္ေတြေဆြးေႏြးအတည္ၿပဳခဲ့ၾကရာက ဇန္န၀ါလ ၁၅ ရက္ေန႔ကုိ သေဘာတူ ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ နာဂရုိးရာဘုံ၀တ္စုံႏွင့္နာဂရုိးရာကြင္းတုိ႔အတည္တက်ေပၚေပါက္လာၿခင္းဟာလည္း အဲ့ဒီေဆြးေႏြးခ်က္ေတြရဲ႕ေနာက္ဆက္တြဲ အခ်က္ေတြၿဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ပထမဆုံး နာဂရုိးရာယဥ္ေက်းမွဳ ဘုံပြဲေတာ္ကို ခႏီၲးၿမိဳ႕မွာ စည္ကားသုိက္ၿမိဳက္စြာက်င္းပခဲ့ၾကသလုိ၊ ႏွစ္အတန္ၾကာအထိက်င္းပခဲ့ပါတယ္။

နာဂလူမ်ဳိးေတြရဲ႕ရုိးရာအစဥ္အလာအရ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ကုိ ေတာင္ယာခုတ္တဲ့ႏွစ္နဲ႔သတ္မွတ္ၿပီး၊ လေတြကုိေတာ့ လဆန္း၊ လဆုတ္ နဲ႕သတ္မွတ္သလုိ၊ ရာသီကာေတြနဲ႔လည္းသတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္၊ ေတာင္ယာခုတ္ႏွစ္တစ္ႏွစ္ၿပီးသြားၿပီး ေနာက္ထပ္ေတာင္ယာအသစ္တစ္ခုမခုတ္မီ စပ္ၾကားမွာ ေနာင္လာမယ့္ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းေတြေအာင္ၿမင္ထြန္းကားေစႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီးရုိးရာနတ္၊ ေတာင္ယာနတ္၊ စသည္ၿဖင့္ သက္ဆုိင္ရာနတ္ေတြကုိ ပူေဇာ္ပသၿပီး ပြဲေတာ္ေတြလုပ္ၾကပါတယ္။ ဒီလုိလုပ္တဲ့ပြဲေတာ္ကို ေနာင္မွာ နာဂရုိးရာႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္အၿဖစ္အမည္တြင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ၊ ေက်းဇူးေတာ္ခ်ီးမြမ္းပြဲႏွင့္မတူပါဘူး။ နာဂမွာ ေက်းဇူးေတာ္ခ်ီးမြမ္းပြဲဆုိတာလည္းရွိပါတယ္။ ဒီပြဲကေတာ့၊ ေတာင္ယာေတြခုတ္ၿပီးေနာက္ ဆန္ပါးသီးႏွံေတြစတင္ရင့္မည့္လာတဲ့အခါ အဦးသီးႏွံေတြကိုရိတ္သိမ္းၿပီး၊ ဒီလုိသီးႏွံေတြေအာင္ၿမင္တဲ့အတြက္ သက္ဆုိင္ရာနတ္ေတြကို ပြဲေတာ္လုပ္ၿပီးေက်းဇူးတင္ေၾကာင္းပူေဇာ္ပသက်င္းပၾကတဲ့ပြဲၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီပြဲကို အခ်ဳိ႕က ေကာက္သစ္စားပြဲလုိ႔လည္းေခၚၾကပါတယ္။ ဒါက ႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ေနာက္မွက်င္းပေလ့ရွိတာပါ။

တကယ္တမ္းက်ေတာ့၊ နာဂလူမ်ဳိးေတြမွာ ပြဲေတာ္ဆုိတာ လစဥ္ဆုိသလုိရွိေနပါတယ္။ အေၿခအေနအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ခုခ်ိန္မွာ ပြဲေတာ္အခ်ဳိ႕ကုိသာက်င္းပႏုိင္ၾကၿပီး နာဂရုိးရာႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ကေတာ့ အၾကီးဆုံးႏွင့္ အထင္ရွားဆုံးပြဲေတာ္ၾကီးပါပဲ။ ေကာက္သစ္စားပြဲကုိေတာ့ က်ယ္က်ယ္ၿပန္႔ၿပန္႔က်င္းပေနဆဲၿဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ကုိ မႏွစ္ကေတာ့၊ နန္းယြန္းၿမိဳ႕မွာက်င္းပခဲ့ပါတယ္။ ဒီႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ကုိ နာဂမ်ဳိးႏြယ္စုအလုိက္ေခၚဆုိပံုေတြမတူပါဘူး။ ဘုံပြဲေတာ္ကုိ ခႏီၲးၿမိဳ႕မွာက်င္းပခဲ့တုံးကေတာ့ ၀ီဟူးပြဲေတာ္လုိ႔ေခၚၿပီး၊ တန္ရွန္းနာဂမ်ဳိးႏြယ္စုရဲ႕အသုံးအႏွဳန္းၿဖစ္ပါတယ္။ လဟယ္မွာက်င္းပတဲ့အခါေတာ့၊ ဒီပြဲေတာ္ကုိ ကုိင္ဗြီး ပဲြေတာ္လုိ႔ လုိင္းေနာင္စကားနဲ႔ေခၚပါတယ္။

နာဂရုိးရာအစဥ္အလာအရေတာ့၊ ေခါင္ရည္ႏွင့္ကြ်ဲသား၊ ႏြားေနာက္သားဟင္းလ်ွာေတြဟာ ပြဲေတာ္တုိင္းရဲ႕အဓိကအစားအစာေတြၿဖစ္ပါတယ္။ နာဂအစားအစာႏွင့္ပါတ္သက္ၿပီးေၿပာရရင္၊ နာဂမွာ ပိန္းဥဟင္းလွ်ာကို ကန္ဇင္းသီး(ေဒသဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္တစ္မ်ဳိး) ရြက္ (သုိ႔မဟုတ္အသီး)နဲ႔ေရာခ်က္ထားတဲ့ဟင္းရည္ဟာ ေသာက္သူလ်ွာလည္သြားေစႏုိင္ေလာက္ေအာင္အရသာရွိသလုိ၊ ဆတ္သားေၿခာက္ကုိ ကန္ဇင္းသီးေၿခာက္ႏွင့္ေရာေထာင္းထားတဲ့ ငရုတ္သီးေထာင္းကေတာ့ စားဖူးသူတုိင္းမေမ့ႏုိင္မယ့္ဟင္းလွ်ာေတြပါပဲ။ နာဂအစားအစာေတြဟာ ပုံမွန္အားၿဖင့္ ငရုတ္သီးေတာ္ေတာ္စပ္ေလ့ရွိတတ္တာေၾကာင့္ ဧည့္သည္ေတြအတြက္ အခက္ေတြ႔ေလ့ရွိပါတယ္။